De ezelwagen van Kasteel Duivenvoorde is een prachtig voorbeeld van een vroeger kinderspeelgoed, althans voor het kroost van welgestelde ouders. Halverwege de 19e eeuw kwam de ezel in de mode op Nederlandse buitenplaatsen, als speelkameraadje. Aan een ezeltje voor de wagen kon de jeugd veel plezier beleven. Het was een avontuur om met een ezel door het kasteelpark te dwalen. Ezels blijven namelijk domweg staan als het ze niet zint. Het verschil tussen ezel en pony is namelijk de vluchtreflex: een pony of paard rent weg, een ezel kijkt het gevaar liefst recht in de ogen. Een ezel slaan of aan zijn halster trekken werkt averechts: je krijgt een ezel alleen aan het lopen met geduld en liefde. En op die manier was een ezel, vanuit pedagogisch opzicht, een ideaal speelkameraadje. Een kind leerde dat niet alles vanzelf gaat.
Op het Gelderse kasteel Middachten, op het Nijenhuis in Diepenheim en in de Vechtstreek op Slot Zuylen waren ezelwagens, om een paar voorbeelden te noemen. Die van het Brabantse kasteel Heeze is drie jaar geleden gerestaureerd: een vierwielige rijtuigje in de heraldische kleuren van de familie Van Tuyll van Serooskerken, en bedoeld door twee ezels. Verreweg de oudst nog bewaard gebleven ezelwagen is die van Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten, uit pakweg 1850, en die is momenteel in de werkplaats van restauratiebedrijf Stolk in Balkbrug.
Foto boven: Ezelwagen op Slot Zuylen, nabij Utrecht.