Wie was die Wurfbain?

Dit intrigerende plaatje is gemaakt bij de boerderij van Sijmen Schouten in de Hoofdstraat van Baarn, en met op de bok de heer Wurfbain. Meer dan die informatie heeft Eric van der Ent niet. Hij is van de Stichting Groenegraf en kreeg de foto van een inmiddels overleden nazaat van Schouten. Te zien is een deftig heerschap op de bok, die de leidsels van het span vasthoudt, terwijl een knecht de voorpaarden uit de schuur haalt. De heer Wurfbain gaat vierspanrijden voor zijn plezier. Maar wie was die Wurfbain en wat deed hij op het erf van boer Schouten? Het levert een nieuwe zoektocht op door bevolkingsregisters en oude kranten.

Leonard Wurfbain (1865-1944) groeit op in Amsterdam als telg van een rijke familie aan de Herengracht. De jonge Leonard zou net als zijn voorvaderen aan de kost komen door een deel van het familiekapitaal te beleggen, zo nam hij deel in plantages in Nederlands Indië en in een mineraalwaterfabriek. Hij doet wat levenservaring op in Amerika, trouwt met Catharina Elisabeth Margaretha Grippeling (1865-1948) en samen strijken ze in 1897 neer in de villa De Buitenrijp aan de Prinses Marielaan in Baarn. Het is een prachtig huis met eiken aftimmering, hoge kamers en een imposante trappenhal.

Terwijl zij met regelmaat in een pension in Zandvoort aan Zee vertoeft, geniet hij van zijn harddravers op de baan van Heemstede of Bussum. Achter de villa in Baarn is een koetshuis voor een volledige equipage. Het is eigenlijk een koetshuis zoals ieder deftig herenhuis of flinke buitenplaats dat in de tweede helft van de 19e eeuw heeft, met woonruimte voor een koetsier en stalling voor twee koetspaarden, een ezel en een rijpaard. En met een coupé voor slecht weer, een Victoria voor zomers flaneren, de omnibus voor gasten en een Landauer voor familie-uitstapjes zijn er zo ongeveer de standaardrijtuigen voor de rijken in die tijd. Wie verder weg wilde nam de trein, voor korte ritten reed de koetsier voor. Maar Leonard wilde ook zelf rijden, met méér dan alleen zijn eigen paarden. En het toeval treft dat boer en deeltijdstalhouder Sijmen Schouten (1867-1947) ook een span brave bruintjes heeft. In een latere verkoping zullen ze worden omschreven als ‘buitengewone dienstpaarden met veel uithoudingsvermogen en temperament’. Die willen wel voorop. Dus als Leonard thuis zijn eigen span voor de sportbreak laat spannen, is het een klein eindje naar de Hoofdstraat om er Schoutens paarden bij voor te zetten. En mevrouw zit veilig achter haar man op het rijtuig. Zo moet het ongeveer zijn gegaan.

Als Leonard in 1903 een Ierse vosruin te koop aanbiedt is deze ‘gegarandeerd mak bij stoom en automobiel’ en dat mede dankzij de familie die vooroploopt met de aanschaf van auto’s. Het zal dan nog een paar maanden duren voordat ook Leonard overstag gaat en de gehele inboedel van het koetshuis in de verkoop doet, van omnibus tot borstel. Het is een voorbode van ontelbare villa’s en buitens in Nederland die ‘wegens afschaffing van equipage’ een verkoping gaan houden, met aanvankelijk de auto en na de Eerste Wereldoorlog de recessie als reden. Overigens nemen niet alle Wurfbains zo abrupt afscheid van hun paarden. Leonards halfbroer John Sigismund looft in 1910 nog prachtige medailles uit op het concours hippique in Bussum en heeft in die periode het Hackney-span Gossipen en Yorkshire Scandal in training.

Ondertussen is het stil in de stal van De Buitenrijp. Leonard verhuist in 1920 naar Brussel. Hij krijgt nog een fikse ƒ 6.000,- naheffing van de Nederlandse staat wegens oorlogswinst, al weten we niet precies waarom en half Nederland trok notabene profijt uit die Eerste Wereldoorlog.

De boerderij van Schouten is afgebroken en wie nu op internet de Prinses Marielaan 4a in Baarn naspeurt komt uit op een makelaarssite. Voor een kleine twee miljoen euro staat de statige villa De Buitenrijp te koop. De huidige bewoners vinden het tijd, nu de kinderen de deur uit zijn, voor iets kleiner. Het koetshuis is in de jaren ’80 van de vorige eeuw verbouwd tot een afzonderlijke woning aan de Bruglaan 6. Daarbij zijn een grote zadelkast en de restanten van boxen en ruiven als laatste sporen van het paardenverleden verdwenen.

Foto boven: Leonard Wurfbain houdt de leidsels van het achterspan vast, terwijl een knecht de voorpaarden uit de schuur haalt. Foto www.groenegraf.nl