De restauratoren van de firma Stolk zijn aan de slag gegaan met de gele Napoleon van Kasteel de Haar. Bij die klus is er een leuke taak weggelegd voor leerling Bas Kijk in de Vegt. Zijn interesse ging vooral uit naar de scheepsbouw, maar dankzij een werkervaringsplaats bij Stolk ontdekt Bas dat een oud rijtuig in technisch opzicht meer te bieden heeft, dan hij aanvankelijk dacht.
Restaurator Piet Stolk, die de 65 al een tijd geleden is gepasseerd en het liever niet meer over zijn leeftijd heeft, krijgt een bijna vaderlijke blik in zijn ogen, wanneer hij de zestienjarige Bas Kijk in de Vegt uitleg geeft over de eigenschappen van de verschillende staalsoorten die zijn verwerkt in het onderstel van een rijtuig. Verenstaal is tenslotte totaal iets anders dan de aan elkaar gewelde delen van een as. Bas mag het leren in het kader van werkervaringsplaats. Een voorwaarde om het restauratieproject van de rijtuigen van Kasteel de Haar uit te voeren is namelijk het ‘doorgeven van het ambacht’, in dit geval dat van het smeedwerk van de vroegere rijtuigmaker. Piet Stolk beheerst dat ambacht en wil zijn kennis graag delen met een jongere generatie, met zijn 38-jarige zoon Jean-Louis en nu dus ook Bas. Vader en zoon hadden al gezien dat de Napoleon een tikje door zijn veren zakt: wanneer je er achterop klom, hing het rijtuig helemaal achterover. Na een eeuw is de veerkracht uit de ellipsveren verdwenen. Zo’n veer bestaat uit vier veerbladen die onder een zekere spanning op elkaar zijn bevestigd. Leermeester Piet en leerling Bas halen nu de bladen van elkaar en kloppen ze één voor één op. Bas lacht: “Alle techniek in voer- en vaartuigen vind ik interessant, ik heb een metaalopleiding gedaan en doe nu ervaring op, wie weet, rol ik zo het vak in.”
Wanneer de veren zijn ‘opgesmeed’, zetten de mannen het rijtuig weer in elkaar. Bas mag op het knechtenbankje gaan zitten om te kijken welk effect dit heeft. De wagen hangt, met alleen belasting achterop, niet langer achterover. Dat ziet er beter uit en veert ook beter voor die ene keer dat de Napoleon straks weer over de paden van Kasteel de Haar rijdt. Het was een lastige klus, maar inmiddels is de aandacht bij Stolk al weer getrokken door een nieuw probleem: de kap van de Napoleon is er rampzaliger aan toe dan vooraf ingeschat, door muizennesten, houtwormgaatjes en mottenvraat; een hele dierentuin heeft in de afgelopen eeuw in die kap gewoond.
De vier rijtuigen in dit project komen uit het beheer van Borg en Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord en gaan over in langdurig bruikleen door Kasteel De Haar. Dit project is mede mogelijk gemaakt door VZW Pater David, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Bonhomme Tielens, VSB Fonds, Mondriaan Fonds en Stichting kasteel de Haar. De Stichting Hippomobiel Erfgoed begeleidt de uitvoering en verzorgt de communicatie.
Foto boven: Jean-Louis (links) en zijn vader bestuderen de technische staat van het onderstel.
Bas krijgt uitleg van Piet tijdens het ‘opsmeden’.
Bas op de knechtenbank om te kijken hoe de veren
zich houden in belaste toestand.
Zelfs de opstap is doorgezakt, ook een smidsklusje.
Kijkje in de kap: de ‘hemel’ hangt los van de spanten.
Muizennesten, houtwormgaatjes, mottenvraat en oude reparaties.