Door bijna een eeuw stil te staan was de landauer van Kasteel Middachten, een restauratieproject van Stichting Hippomobiel Erfgoed, scheef gezakt. Het is één van de eerste problemen die in de werkplaats zijn aangepakt.
Uitlijnen en uitbalanceren horen tot het meest basale onderhoud voor een lang autoleven. Bij een rijtuig is dat niet anders. Zelfs als museumstuk gaat dit het langst mee, wanneer het in balans is.
“Ellipsveren van een eeuw oud kunnen aardig slap zijn geworden, beetje vermoeid zeg maar. De landauer is daardoor achterover gaan hangen”, ziet restaurator Piet Stolk op het oog wat de waterpas bevestigt. “Je hebt er een zuiver vlakke en waterpas-liggende vloer voor nodig”, geeft hij aan om het vast te stellen. Hij legt een waterpas in het portier en kijkt of dit vlak ligt, en nu is te zien dat de veren achter te ver doorzakken. Door de waterpas op een dwarsverbinding van het rijtuig te leggen is duidelijk dat links en rechts ook behoorlijk verschillen. Met plankjes onder de wielen hoogt hij het linker- en rechterachterwiel niet zo lang op tot de kast geheel horizontaal ligt. Het verschil aan opvulplankjes is wat de restaurator door het ‘opsmeden’ van de veerbladen op moet gaan vangen. Linksachter 4,5 cm en rechts 7,5 cm.
Wanneer de veren zijn gedemonteerd en de veerbladen los van elkaar zijn, kan Stolk aan het werk om ze op het aambeeld wat boller te kloppen. “Voelen hoe het verenstaal aanvoelt. Goed kijken wat er gebeurd. Hoeveel moet je ‘trekken’ aan de smeedhamer om het verenstaal te laten reageren op de klappen”, zegt de restaurator, “Goed luisteren wat de klappen doen. Daarom wil ik geen oordoppen op, geheel tegen de zin van mijn vrouw, maar anders kan ik niet horen wat ik doe. En je moet niet in een keer zeven verschil willen maken, maar moet tussendoor de tijd nemen om een verenpakket op te bouwen en zien wat het effect is. Want heb je de veren te hoog opgesmeed, dan is het niet zo gemakkelijk ze weer lager te smeden. Oppassen dus en geduld hebben.”
Na al dat passen en meten is de landauer van Kasteel Middachten weer perfect ‘uitgelijnd’.
Dit rijtuig komt uit het beheer van Borg en Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord en gaat over in langdurig bruikleen door Kasteel Middachten. Dit project is mede mogelijk gemaakt door Prins Bernhard Cultuurfonds, Mondriaan Fonds, Frans Mortelmans Stichting, Ludovica, RDO Balije van Utrecht en Kasteel Middachten. De Stichting Hippomobiel Erfgoed begeleidt de uitvoering en verzorgt de communicatie.
Linksachter 4,5 cm en rechtsachter 7,5 cm verschil, waardoor het rijtuig scheef achterover hangt.